Hayatımızı sürdürebilmemiz için ihtiyacımız olan besinler 6 grupta toplanmaktadır. Bunlar;
- Proteinler
- Yağlar
- Karbonhidratlar
- Mineraller
- Vitaminler
- Sudur.
Proteinler: Proteinler hücrelerin temel yapısını oluşturur. Bu yüzden büyüme ve gelişme için en temel besin proteindir. Birçok hücre zamanla ölür ve yenisinin yapılması için proteine ihtiyaç duyar. Vücudun savunma sistemlerinin ve vücut çalışmasını düzenleyen enzimlerin, bazı hormonların ve kasların da temel yapıları proteindir.
Yağlar: Vücut yağı başlıca enerji kaynağımızdır. Bazı vitaminler de vücuda yağla alınır. Deri altı yağ vücut ısısını korur. Ayrıca vücudumuzun sağlıklı çalışması için gerekli hormonların yapılmasını sağlar.
Karbonhidratlar: Karbonhidratların temel görevi enerji sağlamaktır. Günlük enerjinin çoğu karbonhidratlardan elde edilir.
Mineraller: Kalsiyum, fosfor, demir, sodyum, potasyum, selenyum, çinko gibi mineraller vücudun sağlıklı çalışması için gereklidir.
Vitaminler: Vücutta az miktarda olmalarına rağmen sağlık üzerine etkileri fazladır.
- B grubu vitaminler, besinlerle aldığımız karbonhidrat, yağ ve proteinden enerji ve hücrelerin oluşması ile ilgili olaylara;
- D vitamini, kalsiyum ve fosfor gibi minerallerin kemik ve dişlere yerleşmesine;
- A, E, C vitaminleri hücrelerinin hasar görmesini önleyerek normal fonksiyon sürdürmeleri ve bazı zararlı maddelerin etkilerini azaltmaya (Antioksidan etki) yardımcı olurlar.
Su: Besinlerin sindirimi, dokulara taşınması, hücrelerde kullanılması sonucu oluşan zararlı atıkların atılması ve vücut ısısının düzenlenmesi için gereklidir.
Yetişkin insan vücudunun ortalama % 60’ı sudur. Bebeklerin vücudunda su oranı yetişkinlerden daha fazladır.
Beslenme Piramidi
Beslenme piramidi, her gün hangi yiyecek grubundan ne kadar yenmesi gerektiğini gösteren bir rehberdir. Bu rehber her gün yenmesi gereken gıda türlerini gruplayarak az yenmesi gereken gıdaları yukarıda, çok yenmesi önerilenleri geniş tabanda gösterir.
- Beslenme piramidimizin en alt tabanında bulunan ekmek ve tahıl grubumuzdur. Bu besinlerin büyük bir kısmı karbonhidrattır. Özellikle kepeği alınmamış tahıllar ve bulgur B grubu vitaminlerinden zengindir. Mümkün olduğunca doğal ürünler tercih edilmeli ve işlenmiş gıdalardan uzak durulmalı.
- İkinci sırada yer alan sebze ve meyve grubumuz ihtiyacımız olan gerekli vitamin ve minerallerin elde edildiği besin grubudur. Çiğ ve pişmiş olarak günde ortalama 5 porsiyon tüketim yeterli ve dengeli beslenmemize yardımcı olacaktır.
- Üçüncü sırada yer alan süt-yoğurt-peynir ve tavuk- balık –kırmızı et-yumurta-kuru baklagiller –kuruyemişlerin bulunduğu protein ağırlıklı besin grubudur.
- Piramidimizin son basamağı, en tepede bulunan yağlar ve şekerlerdir. Bunları da mümkün olduğunca az tüketerek sağlıklı ve dengeli beslenmeyi sağlayabiliriz.
KAYNAKLAR
Kavas A., 2003. Sağlıklı Yaşam İçin Doğru Beslenme. Literatür Yayıncılık No:37, 3. Baskı, İstanbul.
Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi. Ankara: Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/beslenme_rehberi.pdf, E.T: 18/03/2022
Resim: https://halukunalp.com/wp-content/uploads/2018/11/besin-piramidi.png
Resim: https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRs1z5pFC_ymel0YkCdt1juqATwhK-5s7Y3CQ&usqp=CAU
Resim: https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTudjhe6fqj7d4x6PebOFHjur7vrCWlW9SFHA&usqp=CAU
